Μακεδονικό ζήτημα: Μια ήρεμη προσέγγιση σε μια φλέγουσα εθνική υπόθεση

Στην ιστορία της χώρας μας, υπήρξαν διάφορα γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία της. Η ιδανική τοποθεσία της στην άκρη της Βαλκανικής Χερσονήσου προσέλκυε διαχρονικά την προσοχή των γειτονικών λαών. Πόλεμοι, εδαφικές διεκδικήσεις, περίοδοι υποδούλωσης και επαναστάσεις εναλλάσσονταν με το πέρασμα των χρόνων. Όμως, μετά την διαμόρφωση του Ελληνικού κράτους και ειδικότερα τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα θέματα περιορίστηκαν κυρίως σε εσωτερικής σημαντικότητας. Αλλά η συγκεκριμένη κατάσταση δεν έμελλε να κρατήσει, καθώς, στις αρχές της δεκαετίας του 90’ εμφανίστηκε το κράτος των Σκοπίων. Θα μιλήσουμε για αυτά παρακάτω.

Διάλυση Γιουγκοσλαβίας και έκφραση εθνικών διεκδικήσεων

Μετά την παρακμή του κομμουνιστικού καθεστώτος, η Γιουγκοσλαβική ένωση διαλύθηκε σε μικρότερα κρατίδια. Στη δικιά μας περίπτωση, πιο σημαντική αποτέλεσε η απόσχιση των Σκοπίων στις 17 Νοεμβρίου 1991. Το νεοσύστατο κράτος πήρε αρχικά το όνομα Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Σαν πολυεθνική περιοχή(μίξη Σκοπιανών, Αλβανών, Βουλγάρων), δεν υπήρχε κάποια ξεκάθαρη εθνική ενότητα. Υπήρχε η ανάγκη ύπαρξης μιας μεγαλύτερης ιδέας, η οποία τελικά βρέθηκε με επαναφορά μιας παλαιότερης. Αναφερόμαστε βέβαια στο Μακεδονικό ζήτημα των Βαλκανικών πολέμων, τότε που όλοι οι λαοί της Βαλκανικής επιθυμούσαν την περιοχή που εκτεινόταν μέχρι την Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, ξεκίνησε μια συνεχής προπαγάνδα στην οποία συμπεριλαμβανόταν η λανθάνουσα πεποίθηση ότι οι σύγχρονοι Σκοπιανοί προέρχονταν από τους αρχαίους Μακεδόνες. Μετά από λίγα χρόνια, η ιδέα είχε περαστεί στην συνείδηση του λαού κάτι που υποβοηθήθηκε και από τις κινήσεις των πρώτων κυβερνήσεων όπως π.χ. την ανέγερση αγαλμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ξεκίνησε λοιπόν και η επίσημη διεκδίκηση ενός πιο «κατάλληλου» ονόματος για το νεοσύστατο κράτος. Προφανώς, το παραπάνω αίτημα οδήγησε σε πολιτικό διαπληκτισμό με την ελληνική πλευρά που υποστήριζε ότι δεν υπήρχε καμία σύνδεση μεταξύ Σκοπίων-Αρχαίας Μακεδονίας.

Ιστορικά στοιχεία

Η σημερινή περιοχή της Μακεδονίας κατοικήθηκε πρώτη φορά τον 10^ο αιώνα π.Χ. από ένα φύλο Δωριέων οι οποίοι σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, κατηφόρισαν από τις ορεινές περιοχές της Πίνδου. Έτσι, ονομάστηκαν Μακεδόνες καθώς το όνομα παράγεται, όπως και το επίθετο μακρύς, από τη ρίζα μακ- και σημαίνει ‘ψηλός’ ή πιο ελεύθερα ‘αυτός που έρχεται από ψηλά’. Αρχικά ήταν εγκαταστημένοι σε οικισμούς, αλλά με την πάροδο του χρόνου δημιούργησαν πόλεις-κράτη ακολουθώντας το μοτίβο της Αρχαίας Ελλάδας. Φτάνουμε έτσι, στα χρόνια του Φιλίππου Β΄, ο οποίος ενώνει όλες τις περιοχές σε μια επικράτεια, η οποία γνωρίζει το απόγειο της μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετά όμως τον θάνατο του θρυλικού στρατηλάτη και την διάλυση της αυτοκρατορίας, επέρχεται μια σταδιακή παρακμή με αποτέλεσμα η περιοχή να πέσει στα χέρια των Ρωμαίων. Παραμένει λοιπόν, στην συγκεκριμένη αυτοκρατορία ακόμα και μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη. Τελικά, τον 6^ο αιώνα μ.Χ. καταφθάνει στην περιοχή της Βαλκανικής ένα καινούργιο φύλο, οι λεγόμενοι Σλάβοι(πρόγονοι των σημερινών). Η Βυζαντινή(πλέον) αυτοκρατορία, διαισθανόμενη τον κίνδυνο πιθανών επιδρομών αναλαμβάνει τον εκχριστιανισμό τους και παράλληλα στέλνει απεσταλμένους για να δημιουργήσουν ένα καινούργιο σύστημα γραφής. Έτσι, με την συνδρομή του Κύριλλου και του Μεθόδιου δημιουργείτε το Κυριλλικό αλφάβητο. Σχετικά με την ιστορική καταγραφή θα αναφερθούμε μόνο στα παραπάνω γεγονότα καθώς όπως αντιλαμβάνεται ο καθένας, τα στοιχεία είναι ακλόνητα ως προς την ελληνικότητα της περιοχής της Μακεδονίας.

Συμφωνία Πρεσπών και επόμενη ημέρα 

Το καλοκαίρι του 2018 και μετά από μακροσκελείς διαβουλεύσεις η Ελληνική και η Σκοπιανή κυβέρνηση φτάνουν σε συμφωνία για το καινούργιο όνομα της ΠΓΔΜ. Αποφασίζεται λοιπόν η ονομασία «Βόρεια Μακεδονία». Άμεσα, οργανώνονται στην χώρα μας διαδηλώσεις και συλλαλητήρια με πλήθος κόσμου να συρρέει για να διαφωνήσει με τις κινήσεις της κυβέρνησης. Παρόλη την μαζική κινητοποίηση, η συμφωνία επικυρώνεται με ψηφοφορίες στα εκάστοτε κοινοβούλια των 2 χωρών. Μεταξύ άλλων, στο κείμενο της συμφωνίας προβλέπονται: 

1.Το επίσημο όνομα θα είναι «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», το οποίο θα είναι το συνταγματικό όνομα και θα χρησιμοποιείται erga omnes, όπως προβλέπεται στη συμφωνία. Το σύντομο όνομα θα είναι «Βόρεια Μακεδονία». 

2.Η ιθαγένεια θα είναι Μακεδονική/Πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας, όπως θα εγγράφεται σε όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα. 

3.Η επίσημη γλώσσα θα είναι η «μακεδονική γλώσσα» όπως αναγνωρίστηκε από την Τρίτη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την τυποποίηση των γεωγραφικών ονομάτων που διεξήχθη στην Αθήνα το 1977, και περιγράφεται στο άρθρο 7 (3) και (4) της παρούσας συμφωνίας. 

4.Οι όροι «Μακεδονία» και «Μακεδόνας» έχουν την έννοια που αποδίδεται στο άρθρο 7 της συμφωνίας. 

5.Οι κωδικοί χώρας για τις πινακίδες αυτοκινήτου θα είναι NM και NMK. Για όλους τους άλλους σκοπούς κωδικοί χώρας παραμένουν οι ΜΚ και MKD, όπως επισήμως αποδόθηκαν από τον Διεθνή Οργανισμό τυποποίησης. 

Το άρθρο 7 της συμφωνίας αναφέρει: 

1.Τα μέρη αναγνωρίζουν ότι η εκατέρωθεν αντίληψή τους ως προς τους όρους «Μακεδονία» και «Μακεδόνας» αναφέρεται σε διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο και ιστορική κληρονομιά. 

2.Αναφορικά με την Ελλάδα, με αυτούς τους όρους νοούνται όχι μόνο η περιοχή και ο πληθυσμός της βόρειας Ελλάδας αλλά και τα χαρακτηριστικά τους, καθώς και ο ελληνικός πολιτισμός, η ιστορία, η κουλτούρα και η κληρονομιά αυτής της περιοχής από την αρχαιότητα έως σήμερα. 3.Αναφορικά με την ΠΓΔΜ, με αυτούς τους όρους νοούνται η επικράτεια, η γλώσσα, ο πληθυσμός και τα χαρακτηριστικά τους, με τη δική τους ιστορία, πολιτισμό και κληρονομιά, διακριτώς διαφορετικά από αυτά που αναφέρονται στο παραπάνω εδάφιο (άρθρο 7.2) 

4.Η ΠΓΔΜ σημειώνει ότι η επίσημη γλώσσα της, η Μακεδονική γλώσσα ανήκει στην ομάδα των νότιων σλαβικών γλωσσών. Επίσης, τα δύο μέρη σημειώνουν ότι η επίσημη γλώσσα και τα άλλα χαρακτηριστικά της ΠΓΔΜ δεν έχουν σχέση με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία, την κουλτούρα και την κληρονομιά της βόρειας περιοχής της Ελλάδας.

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, η χώρα μας παραχώρησε μόνο το όνομα «Βόρεια Μακεδονία», χωρίς όμως να χάσει και την ιστορική της σύνδεση με την αρχαία ελληνική επικράτεια. Αναφέρεται ρητά επίσης, ότι τα υπόλοιπα εθνικά χαρακτηριστικά βασίζονται στις πεποιθήσεις του εκάστοτε λάου και όχι σε γενικά αποδεκτά πλαίσια. Άρα, τονίζεται ότι πολλές από τις θέσεις των γειτόνων θα μπορούσαν να αποτελέσουν και αποκύημα της φαντασίας τους. Πάντως, αν εξαιρέσουμε την παραχώρηση του όρου «Μακεδονία», ο οποίος σε ένα ιδανικό σενάριο δε θα συζητιόταν καθόλου, η χώρα μας δεν βγήκε τόσο χαμένη. Ο σημαντικότερος στόχος πλέον, είναι η διατήρηση των καλών σχέσεων μεταξύ των 2 λαών καθώς δεν χρειάζεται να εκτραχυνθεί ξανά η κατάσταση. Εξάλλου, υπάρχουν ακόμα πιο σημαντικά ζητήματα που πρέπει να κοιτάξουμε(ανεργία, φτώχεια κτλ), τα οποία απαιτούν περαιτέρω προσοχή.