Έχουμε φτάσει στο κατώφλι των Χριστουγέννων. Ομολογουμένως, μια από τις πιο χαρούμενες περιόδους του χρόνου. Σε ολόκληρη την Ελλάδα διοργανώνονται εκδηλώσεις και αναβιώνουν διαφορετικά έθιμα. Προφανώς, η περιοχή του Κιλκίς δεν αποτελεί εξαίρεση. Επηρεασμένη απ' το έντονο Ποντιακό στοιχείο, φιλοξενεί πολλά ιδιαίτερα έθιμα. Σήμερα θα αναφερθούμε σ' ένα από αυτά, το οποίο ονομάζεται Μωμόγεροι.
Αρχαία χρόνια και Ποντιακή παράδοση
Ο θεός Μώμος κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε την προσωποποίηση της σάτιρας και του σαρκασμού και συνδεόταν με τις γιορτές που ήταν αφιερωμένες στον Διόνυσο, με κοινό χαρακτηριστικό τις μάσκες και τις μεταμφιέσεις. Από εκεί προέρχεται και η αρχική ετυμολογία της λέξης «Μωμόγεροι» που αποτελούσαν τους ακολούθους του Μώμου και τον συνόδευαν χορεύοντας, τραγουδώντας και σατιρίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Η συγκεκριμένη εκδήλωση παραπέμπει σε ένα από τα παλαιότερα ποντιακά έθιμα που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων από τις 15 Δεκεμβρίου έως και τα μέσα Ιανουαρίου, ενώ δεν έλειπαν οι φορές που διαρκούσε ακόμη και μέχρι την Καθαρά Δευτέρα (πρώτη ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής). Οι Πόντιοι, αν και φανατικοί χριστιανοί, διατήρησαν πολλές αρχαιοπρεπείς συνήθειες από τους προγόνους τους.
Περιγραφή και σημασιολογία
Η αμφίεση των Μωμόγερων και η γενικότερη ζωόμορφη εμφάνιση τους είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές φορούν κουδούνια και προβιές τράγων. Αφού μεταμφιεστούν, ξεχύνονται στους δρόμους και ξεσηκώνουν τον κόσμο με τα ξεφωνητά τους. Κεντρικό πρόσωπο του θιάσου αποτελεί ο Μωμόγερος ή Κιτί Γοτσάς ο οποίος με τη δύση του ήλιου εισβάλλει με την ακολουθία του στα σπίτια του χωριού και εμπλέκει τους σπιτονοικοκύρηδες σε περιπέτειες « εξαπατώντας » τους . Η απαγωγή της νύφης παίζει καθοριστικό ρόλο καθώς μετά από αλλεπάλληλες εικονικές συμπλοκές μεταξύ των τελεστών ,το νέο ζευγάρι, η νύφη και ο γαμπρός κατορθώνουν να σμίξουν ,στεφανώνονται μάλιστα από τον παπά που εισέρχεται στο τέλος στο θίασο επιβάλλοντας την τάξη .Με τη συνοδεία ποντιακής λύρας και νταουλιού , χορεύοντας και διασκεδάζοντας τα μωμογέρια , εγκαταλείπουν το σπίτι για να επισκεφτούν το επόμενο όπου θα προβούν σε ανάλογους ,νέους αυτοσχεδιασμούς και μιμικές πράξεις . Βασικός σκοπός των εμπλεκόμενων είναι η σάτιρα ηθών και προσώπων της κοινωνίας. Στα αρχαία χρόνια θεωρούταν ότι αποτελούσε επίσης συμβολισμό του κύκλου της φύσης( χειμώνας-ύφεση, άνοιξη-άνθηση).
Νομός Κιλκίς
Στον νομό μας, η βασική περιοχή αναβίωσης του εθίμου είναι το χωριό του Αγίου Μάρκου. Άνθρωποι που παρέμειναν πιστοί στις παραδόσεις οργανώνουν ακόμα τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις. Πάντα με την συνοδεία ποντιακής λύρας και παραδοσιακών πιάτων( π.χ. τανωμένος σουρβάς), οι Μωμόγεροι βγαίνουν στους δρόμους ευχόμενοι καλοτυχία και ευτυχία στους ντόπιους. Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Κιλκίς συμπεριλαμβάνει στο πρόγραμμα εορταστικών εκδηλώσεων το προαναφερθέν έθιμο, προσφέροντας στους πολίτες μια σύνδεση με τον πολιτισμό των προγόνων τους. Ευχόμαστε ότι θα υπάρξει ανάλογη συνέχεια καθώς ο ελληνικός λαός χρειάζεται να διατηρήσει την ξεχωριστή του ταυτότητα.
Αρχαία χρόνια και Ποντιακή παράδοση
Ο θεός Μώμος κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε την προσωποποίηση της σάτιρας και του σαρκασμού και συνδεόταν με τις γιορτές που ήταν αφιερωμένες στον Διόνυσο, με κοινό χαρακτηριστικό τις μάσκες και τις μεταμφιέσεις. Από εκεί προέρχεται και η αρχική ετυμολογία της λέξης «Μωμόγεροι» που αποτελούσαν τους ακολούθους του Μώμου και τον συνόδευαν χορεύοντας, τραγουδώντας και σατιρίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Η συγκεκριμένη εκδήλωση παραπέμπει σε ένα από τα παλαιότερα ποντιακά έθιμα που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων από τις 15 Δεκεμβρίου έως και τα μέσα Ιανουαρίου, ενώ δεν έλειπαν οι φορές που διαρκούσε ακόμη και μέχρι την Καθαρά Δευτέρα (πρώτη ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής). Οι Πόντιοι, αν και φανατικοί χριστιανοί, διατήρησαν πολλές αρχαιοπρεπείς συνήθειες από τους προγόνους τους.
Η αμφίεση των Μωμόγερων και η γενικότερη ζωόμορφη εμφάνιση τους είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές φορούν κουδούνια και προβιές τράγων. Αφού μεταμφιεστούν, ξεχύνονται στους δρόμους και ξεσηκώνουν τον κόσμο με τα ξεφωνητά τους. Κεντρικό πρόσωπο του θιάσου αποτελεί ο Μωμόγερος ή Κιτί Γοτσάς ο οποίος με τη δύση του ήλιου εισβάλλει με την ακολουθία του στα σπίτια του χωριού και εμπλέκει τους σπιτονοικοκύρηδες σε περιπέτειες « εξαπατώντας » τους . Η απαγωγή της νύφης παίζει καθοριστικό ρόλο καθώς μετά από αλλεπάλληλες εικονικές συμπλοκές μεταξύ των τελεστών ,το νέο ζευγάρι, η νύφη και ο γαμπρός κατορθώνουν να σμίξουν ,στεφανώνονται μάλιστα από τον παπά που εισέρχεται στο τέλος στο θίασο επιβάλλοντας την τάξη .Με τη συνοδεία ποντιακής λύρας και νταουλιού , χορεύοντας και διασκεδάζοντας τα μωμογέρια , εγκαταλείπουν το σπίτι για να επισκεφτούν το επόμενο όπου θα προβούν σε ανάλογους ,νέους αυτοσχεδιασμούς και μιμικές πράξεις . Βασικός σκοπός των εμπλεκόμενων είναι η σάτιρα ηθών και προσώπων της κοινωνίας. Στα αρχαία χρόνια θεωρούταν ότι αποτελούσε επίσης συμβολισμό του κύκλου της φύσης( χειμώνας-ύφεση, άνοιξη-άνθηση).
Στον νομό μας, η βασική περιοχή αναβίωσης του εθίμου είναι το χωριό του Αγίου Μάρκου. Άνθρωποι που παρέμειναν πιστοί στις παραδόσεις οργανώνουν ακόμα τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις. Πάντα με την συνοδεία ποντιακής λύρας και παραδοσιακών πιάτων( π.χ. τανωμένος σουρβάς), οι Μωμόγεροι βγαίνουν στους δρόμους ευχόμενοι καλοτυχία και ευτυχία στους ντόπιους. Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Κιλκίς συμπεριλαμβάνει στο πρόγραμμα εορταστικών εκδηλώσεων το προαναφερθέν έθιμο, προσφέροντας στους πολίτες μια σύνδεση με τον πολιτισμό των προγόνων τους. Ευχόμαστε ότι θα υπάρξει ανάλογη συνέχεια καθώς ο ελληνικός λαός χρειάζεται να διατηρήσει την ξεχωριστή του ταυτότητα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου