Μάχη του Κιλκίς(1944):Οι απαρχές του εμφύλιου σπαραγμού

Στη διάρκεια της παγκόσμιας ιστορίας έχουν υπάρξει αμέτρητες πολεμικές συρράξεις με τραγικό απολογισμό σε ανθρώπινες ψυχές. Κατά γενική ομολογία, η χείριστη περίπτωση στην παραπάνω κατηγορία είναι ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Αποτέλεσε την πιο εκτεταμένη γεωγραφικά ένοπλη σύγκρουση με καταστροφικές συνέπειες τόσο σε πόρους, όσο και στον παγκόσμιο πληθυσμό. Εκτιμάται ότι χάθηκαν πάνω από 62 εκατομμύρια άνθρωποι. Η χώρα μας δεν αποτέλεσε εξαίρεση με 88.000 καταγεγραμμένες απώλειες. Δυστυχώς, παρόλη τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου στις 2 Σεπτεμβρίου 1945, η Ελλάδα είχε εισέλθει ήδη στην περίοδο του εμφύλιου πολέμου. Σήμερα, θα αναφερθούμε σε μια από τις πιο αιματηρές μάχες που έλαβε χώρα στην πόλη μας.

Αποχώρηση Γερμανών και αρχή εχθροπραξιών

Στις αρχές του Νοεμβρίου του 1944, τα γερμανικά στρατεύματα άρχισαν να υποχωρούν από την περιοχή του Κιλκίς. Αμέσως μετά την τελική εκκένωση, ξεκίνησε η συγκέντρωση ένοπλων αντι-ΕΑΜικών μονάδων στην πόλη. Οι συγκεκριμένες ομάδες ανέμεναν τον ερχομό των Άγγλων συμμάχων για άμεση παράδοση. Ίσως, απώτερος σκοπός ήταν η καλύτερη αντιμετώπιση μιας ενδεχόμενης επίθεσης του ΕΛΑΣ. Οι παραπάνω φόβοι αποδείχθηκαν αληθινοί καθώς μέχρι τα ξημερώματα της 4^ης Νοεμβρίου κατέφθασαν στα περίχωρα του Κιλκίς 3 μεραρχίες του ΕΛΑΣ. Στις 5.30 π.μ. δόθηκε το σύνθημα επίθεσης και έτσι ξεκίνησαν οι συρράξεις. Οι δυνάμεις της πόλης είχαν στρατοπεδεύσει στο ύψωμα του Αγίου Γεωργίου και αμύνονταν με τη χρήση οπλοπολυβόλων. Αρχικά, οι απανωτές ριπές δυσκόλεψαν την προέλαση των επιτιθέμενων που προωθούσαν σταδιακά τις θέσεις τους. Όμως, καθώς περνούσαν οι ώρες, το ηθικό των αμυνόμενων έσπασε με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των χαρακωμάτων και την φυγή στο εσωτερικό της πόλης. Πλέον, η οργανωμένη μάχη είχε δώσει την θέση της σε σκληρές οδομαχίες. Σύμφωνα με διηγήσεις ορισμένων μαρτύρων, το σκηνικό ήταν αποκρουστικό, αφού οι δρόμοι είχαν βαφτεί κόκκινοι από το αίμα. Σαν τελευταίο οχυρό των αμυνομένων απέμενε το νοσοκομείο της πόλης που τελικά έπεσε με την χρήση ρουκετοβόλων στις 4.30 μ.μ.. Απευκταία, ακολούθησαν μαζικές εκτελέσεις των αιχμαλοτισθέντων/παραδοθέντων που ήταν περίπου 2.100. Αν προσθέσουμε σε αυτούς και τους 1500 νεκρούς της μάχης αλλά και τους 800 εκτελεσθέντες των επόμενων ημερών, συμπληρώνεται το αστρονομικό νούμερο των 4.500 θανάτων.

Ποντιακός εμφύλιος

Ψάχνοντας τους λόγους πίσω από την εμφύλια αυτή σύρραξη, φθάνουμε αναπόφευκτα στην Ποντιακή κοινότητα της περιοχής. Φτάνοντας μόλις 20 χρόνια νωρίτερα, ο συγκεκριμένος πληθυσμός είχε δεχθεί διάφορες επιρροές στους τόπους καταγωγής του. Αποτέλεσμα, ήταν ο χωρισμός σε διάφορες πολιτικές ομάδες της εποχής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούσαν οι Μπαφραλήδες που ήταν  Τουρκόφωνοι Πόντιοι οι οποίοι πρόσκεινταν στα δεξιά κινήματα και αποτελούσαν την πλειοψηφία των θυμάτων. Μια άλλη πολιτική ομάδα ήταν οι Καρσλήδες που προέρχονταν από την περιοχή του Καρς, είχαν καταφθάσει με αριστερές απόψεις. Βέβαια, τα παραπάνω δεν αποτελούν την πλήρης εξήγηση στο ερώτημα του εθνικού διχασμού. Ωστόσο, από τα στοιχεία της εποχής, προκύπτει ότι η παρουσία του ξένου παράγοντα καθόριζε πάντα την επικράτηση της εκάστοτε παράταξης. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, οι αντικομμουνιστικές ένοπλες δυνάμεις κυριαρχούσαν. Η κατάσταση αντιστράφηκε μετά την αποχώρηση των κατακτητών, αλλά κράτησε προσωρινά αφού οι Άγγλοι εδραίωσαν το δικό τους σύστημα ελέγχου στη χώρα, το οποίο χρησιμοποίησε τους μίσους Πόντιους εναντίον των υπόλοιπων μισών.

Επίλογος

Γενικότερα, η χώρα μας κλονίστηκε από τις επιπτώσεις του εμφυλίου πολέμου. Η μάχη του Κιλκίς αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγήν και υπενθυμίζει τα δεινά του αλληλοσπαραγμού. Χρέος των πολιτών αποτελεί η προσπάθεια εθνικής ενότητας και αποβολής κάθε είδους μετεμφυλιακών αντιθέσεων. Όλοι ανεξαιρέτως οφείλουμε να συνεργαστούμε στη δύσκολη περίοδο που περνάει η Ελλάδα. Τέλος, να τονίσουμε ότι το παραπάνω κείμενο αποτελεί προϊόν έρευνας και δεν στοχεύει να θίξει κανέναν από τους εμπλεκόμενους συμπατριώτες μας.